Η έννοια του Τηλεχειρισμού είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους, επαγγελματίες και μη, εδώ και πολλά χρόνια καθώς εμπλέκεται σε αρκετούς τομείς της καθημερινής μας ζωής. Αναφερόμαστε
καθημερινά στον τηλεχειρισμό όταν π.χ. κλειδώνουμε και ξεκλειδώνουμε το αυτοκίνητο μας, οπλίζουμε και ξε-οπλίζουμε τον συναγερμό του σπιτιού μας και πολλές άλλες. Σε κάθε
περίπτωση σαν τηλεχειρισμό εννοούμε τον χειρισμό από απόσταση μιας ή περισσότερων ηλεκτρικών συσκευών χωρίς την χρήση καλωδίων.

Τα είδη των συσκευών τηλεχειρισμού ποικίλουν ανάλογα με την εφαρμογή και διαφοροποιούνται σε σχέση με την απόσταση που καλούνται να καλύψουν, από λίγα μέτρα ως
δεκάδες χιλιόμετρα, τον αριθμό των εντολών που χρειάζεται να μεταδώσουν, από μια ως δεκάδες και άλλους ειδικότερους παράγοντες. Στον βιομηχανικό αυτοματισμό και ειδικότερα
στον χώρο της Διαχείρισης του Νερού οι Τηλεχειρισμοί έχουν αναπτυχθεί ως ένας ξεχωριστός τομέας αυτοματισμών, αναγκαίος για τις ιδιαιτερότητες που έχουν οι εγκαταστάσεις και
απαραίτητος σαν μοναδική λύση σε πολλές περιπτώσεις. Τα συστήματα τηλεχειρισμού στον χώρο της Διαχείρισης του Νερού που εφαρμόστηκαν ήδη από την δεκαετία του 1990 έκαναν χρήση των ασύρματων δικτύων στις μπάντες VHF ή UHF. Η επιλογή αυτών έγινε γιατί ήταν δοκιμασμένα κυρίως σε επικοινωνίες φωνής και ήταν ικανά να καλύψουν αποστάσεις αρκετών χιλιομέτρων. Αυτό αποτελούσε προϋπόθεση απαραίτητη καθώς έπρεπε να πετύχουν ζεύξεις μεταξύ δεξαμενών, αντλιοστασίων και συναφών εγκαταστάσεων που βρισκόταν διάσπαρτες σε υπαίθριους χώρους εκτός κατοικημένων περιοχών.

Η λειτουργικότητα αυτής της τεχνολογίας επέτρεψε να υλοποιηθούν αυτοματισμοί στην ασύρματη και αυτόματη πλήρωση των δεξαμενών με πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις παλιότερες μεθόδους που περιορίζονταν στην χρήση φλοτέρ με μεγάλα μήκη καλωδίων, χρονοδιακοπτών ή απλά την συνεχή ανθρώπινη επίβλεψη. Από τότε λοιπόν όταν υπάρχει η ανάγκη για την αυτόματη πλήρωση μιας δεξαμενής (εγκατεστημένη συνήθως σε ψηλό σημείο) από μια γεώτρηση που όμως βρίσκεται σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων (εκεί που βρίσκεται η πηγή του νερού) ένα σύστημα ασύρματου τηλεχειρισμού μεταδίδει μέσω ραδιοσυχνότητας από την δεξαμενή προς το αντλιοστάσιο τις σωστές εντολές διατηρώντας πάντα την δεξαμενή γεμάτη. Η διαδικασία γίνεται αδιάλειπτα χωρίς τον κίνδυνο διακοπών σε καλώδια που σε πολλές περιπτώσεις έχουν μήκος αρκετών χιλιομέτρων άρα και μεγάλη δυσκολία στον εντοπισμό του προβλήματος. Ο ασύρματος εξοπλισμός είναι εγκατεστημένος μόνο σε συγκεκριμένα σημεία (πομπός στην δεξαμενή και δέκτης στην γεώτρηση) έτσι ώστε ακόμη και στην περίπτωση βλάβης να είναι πολύ πιο εύκολο να εντοπιστεί.

Όλα τα παραπάνω αυξάνουν αυτομάτως την αξιοπιστία της εγκατάστασης προσφέροντας:

• οικονομία στην άσκοπη και ανεξέλεγκτη σπατάλη νερού
• οικονομία σε ανθρώπινους πόρους σε επίπεδο καθημερινής απασχόλησης
• οικονομία σε ανθρώπινους πόρους σε επίπεδο συντήρησης και επισκευών
• όφελος σε οικονομικό επίπεδο
• όφελος σε επίπεδο οικολογίας και εξοικονόμησης υδάτινων πόρων

Όμως καθώς οι ανάγκες και η πολυπλοκότητα των εγκαταστάσεων αυξάνονται και αλλάζουν καθημερινά αυτό δημιουργεί την άμεση ανάγκη για πιο ευέλικτες και σύγχρονες λύσεις. Τα
δίκτυα νερού ύδρευσης αλλά και άρδευσης επεκτείνονται για να καλύψουν την πληθυσμιακή αύξηση των κατά τόπους περιοχών, την αυξημένη ζήτηση στην βιομηχανία και την αγροτική
παραγωγή, τις μεταβολές στην ισορροπία των φυσικών υδάτινων πόρων κτλ. Όλοι αυτοί αλλά και πολλοί άλλοι παράγοντες αναζητούν λύσεις που έχουν να κάνουν με την αποδοτικότερη,
γρηγορότερη και πληρέστερη διαχείριση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Τα παλιότερα συστήματα τηλεχειρισμού μπορούσαν πετύχουν με αξιοπιστία αυτό που απλά περιγράφεται σαν «ασύρματο φλοτέρ» μεταξύ μιας δεξαμενής και ενός ή δυο αντλιοστασίων, δηλαδή την αντικατάσταση του καλωδίου που σύνδεε ηλεκτρικά τα δυο σημεία με σκοπό να δώσει την πληροφορία «άδεια ή γεμάτη» δεξαμενή με σκοπό θέσει σε λειτουργία ή να σταματήσει την παροχή νερού από το αντλιοστάσιο. Τώρα που τα δίκτυα νερού αποτελούνται από πολύ μεγαλύτερο αριθμό εγκαταστάσεων έχουν ανάγκη για πιο σύνθετους τρόπους αυτοματισμού, επικοινωνίας και πληροφόρησης.

Προς αυτή την κατεύθυνση και με την βοήθεια της τεχνολογίας και την ραγδαία ανάπτυξη των Τήλε-επικοινωνιών έχουν αναπτυχθεί:

Ασύρματες συσκευές 169 MHz που λειτουργούν σε συχνότητες ελεύθερης χρήσης ή αλλιώς χωρίς την υποχρέωση έκδοσης άδειας χρήσης. Οι συσκευές αυτές παρέχουν λειτουργίες που αγγίζουν την λειτουργία μικρών λογικών ελεγκτών, καθώς όχι μόνο μεταδίδουν ασύρματα εντολές αλλά και αναλογικές μετρήσεις, υποστηρίζουν αμφίδρομη επικοινωνία και επιπλέον προγραμματίζονται σαν ελεγκτές στην μέτρηση αναλογικών μεγεθών.

GSM συσκευές που λειτουργούν μέσω των δικτύων κινητής τηλεφωνίας. Οι συσκευές αυτές λειτουργούν οπουδήποτε υπάρχει κάλυψη σήματος κινητής τηλεφωνίας και μπορούν να επικοινωνήσουν με όμοιες συσκευές (M2M) ή οποιαδήποτε συσκευή κινητού τηλεφώνου. Φυσικά η επικοινωνία έχει να κάνει πάντα με την μετάδοση πληροφοριών σχετικών με την κατάσταση μηχανών και αισθητήρων που συμμετέχουν στις διαδικασίες διαχείρισης του νερού.

Οι ασύρματες συσκευές 169 MHz έχουν τα εξής βασικά πλεονεκτήματα:

• μεγαλύτερη εμβέλεια και καλύτερη διείσδυση σε μη αστικές περιοχές
• αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ σταθμών
• ταχύτερη επικοινωνία μεταξύ πολλών σταθμών
• τεχνολογία αποφυγής αλληλοεπικάλυψης εκπομπών
• ασφάλεια στην μετάδοση δεδομένων

και είναι ικανές να τηλεχειριστούν ηλεκτρικές μηχανές, να επιτηρήσουν την κατάσταση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και να μεταδώσουν αναλογικά μεγέθη, δηλαδή μετρήσεις φυσικών
μεγεθών. Όλες αυτά τα χαρακτηριστικά βρίσκουν εφαρμογή π.χ. σε εγκαταστάσεις με περισσότερες από μια ή δυο δεξαμενές και αντλιοστάσια όπου ο έλεγχος και η επιτήρηση είναι
πιο σύνθετος. Τα δίκτυα που δημιουργούνται από τέτοιες συσκευές είναι δωρεάν, δεν έχουν κανένα κόστος χρήσης (τέλη κινητής τηλεφωνίας, κατανάλωσης DATA κτλ.).

Οι GSM συσκευές έχουν τα εξής βασικά πλεονεκτήματα:

• απεριόριστη εμβέλεια (όπου υπάρχει κάλυψη κινητής τηλεφωνίας)
• αμφίπλευρη επικοινωνία
• υψηλή ανοσία σε εξωγενείς παράγοντες θορύβου
• υψηλή αξιοπιστία στην μετάδοση δεδομένων (εξαρτώμενη μόνο από τον πάροχο)
• ασφάλεια στην μετάδοση δεδομένων

και είναι ικανές να εκτελούν όλες σχεδόν τις λειτουργίες που περιγράφηκαν παραπάνω για τις συσκευές 169 MHz σε επίπεδο αυτοματισμών σχετικών με την διαχείριση του νερού (έλεγχος
μηχανών, επιτήρηση εγκαταστάσεων) τονίζοντας όμως το μεγάλο πλεονέκτημα να επικοινωνούν ανεξάρτητα από απόσταση και θέση με οποιαδήποτε εγκατάσταση ή φυσικό πρόσωπο παρέχοντας κυρίως άμεσες ειδοποιήσεις σε αντίστοιχες συσκευές ή κινητά τηλέφωνα. Μια ειδική περίπτωση εφαρμογών των GSM συσκευών είναι η χρήση τους ως συσκευές ειδοποίησης σε εγκαταστάσεις Ασφάλειας και γενικά κρίσιμων γεγονότων εξαιτίας της ικανότητας τους να ειδοποιούν τον παραλήπτη του μηνύματος ή της κλήσης, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, οποιαδήποτε χρονική στιγμή της μέρας ή της νύχτας χωρίς καθυστέρηση.

Χαρακτηριστική εφαρμογή των παραπάνω είναι η τοποθέτηση συσκευών GSM σαν συσκευές ειδοποίησης σε αντλιοστάσια και άλλες εγκαταστάσεις έναντι της προσπάθειας κλοπής των
Μετασχηματιστών Μέσης Τάσης. Η Power Electronics Control πρωτοπορώντας για χρόνια στον τομέα αυτό παρέχει μια ικανή γκάμα συσκευών που συνεχίζει να βελτιώνεται και να εκσυγχρονίζεται, προσπαθώντας πάντα να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου και προστιθέμενης αξίας. Στο Web Site αλλά και σε επαφή με τους ανθρώπους της εταιρίας μπορεί κανείς να ενημερωθεί αλλά και να λάβει απαντήσεις σε ερωτήματα και απορίες που αφορούν το θέμα.
Στον επίλογο του κειμένου καταγράφουμε την εξέλιξη των τηλεχειρισμών στον χώρο της διαχείρισης του νερού ως τεχνολογία. Τονίζουμε και δίνουμε έμφαση στο τρίπτυχο έλεγχος –
επιτήρηση – αυτοματισμός που περιγράφει συνοπτικά το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών που αντικατέστησαν αυτή του απλού Τηλεχειρισμού.

– Απόστολος Αντωνίου | Ηλεκτρονικός Μηχανικός –